مکیدن انگشت شست یا انگشت‌های دیگر در بین نوزادن و کودکان خردسال امری کاملا طبیعی است. مکیدن انگشت شست نوعی واکنش طبیعی در کودکان است. نوزادان از مکیدن انگشت شست، پستانک و اشیای دیگر لذت برده و احساس آرامش می‌کنند و ممکن است دنیای خود را بهتر درک کنند.
مکیدن انگشت شست نه تنها موجب آرامش و لذت کودکان خردسال می‌شود بلکه به خوابیدن آنها نیز کمک می‌کند. شاید مکیدن انگشت در ابتدا برای پدر و مادرها موضوع جالبی باشد اما نگرش آنها با بزرگ شدن کودکان و مشاهده ادامه عادت مکیدن تغییر می‌کند. ذهن پدر و مادرها کم‌کم درگیر این موضوع می‌شود و نگران می‌شوند که مبادا مکیدن انگشت کودکان منجر به نامرتبی دندانها و مشکلات دندانی طولانی‌مدت دیگری شده که تنها از طریق سیم‌کشی دندان و یا سایر روش‌های ارتودنسی دیگر اصلاح شود.
عواملی چون گرسنگی، بی‌حوصلگی و عصبانیت و یا خستگی ممکن است موجب مکیدن انگشت در کودکان شود. بیشتر کودکان معمولا در سنین 3 تا 6 سالگی عادت مکیدن انگشت خود را ترک می‌کنند. کودکانی که انگشت شست خود را تا زمان رویش دندان‌های دائمی همچنان می‌مکند عوارض جانبی منفی آنها را تهدید خواهد کرد. ادامه مکیدن انگشت ممکن است موجب مشکلات دندانی در کودکان گردد. دندان‌های کودکان ممکن است در اثر مکیدن انگشت به‌طرز صحیح رشد نکنند (مال اکلوژن) و یا در نتیجه ناهنجاری اوربایت به سمت بیرون رشد کنند.
شکل سقف دهان معمولا در اثر مکیدن انگشت تغییر می‌کند. یک متخصص ارتودنسی در چنین مواقعی بسته به شدت و پیچیدگی مشکل درمان‌های خاصی را ارائه می‌دهد. اگر متوجه تغییراتی در دندان‌های کودک خود شده‌اید که ناشی از مکیدن انگشت است متخصصین کلینیک دندانپزشکی ویستا آماده ارائه مشاوره‌های مفید در خصوص درمان‌های ارتودنسی پیچیده در این زمینه هستند. جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو وقت درمان می‌توانید با شماره‌های تماس بگیرید.
عوارض جانبی مکیدن انگشت در کودکان
شدت مکیدن انگشتان در کودکانی که به مکیدن انگشت شست عادت دارند می‌تواند عامل تعیین کننده کجی و نامرتبی دندانها باشد. کودکانی که انگشت شست و یا انگشت دیگر را ساده و بدون ولع می‌مکند در مقایسه با کودکانی که با ولع انگشت خود را در دهان می‌مکند کمتر در معرض مشکلات دندانی قرار دارند.
کودکانی که با حرص و ولع انگشت خود را می‌مکند به سقف دهان و دندان‌های فک بالا فشار بیشتری وارد می‌کنند. فشار وارده موجب تغییر شکل کام و فک بالا در کودکان می‌شود و در نهایت منجر به مشکلات دندانی می‌شود که از طریق دندانپزشکی زیبایی اصلاح می‌شوند.
پدر و مادرهایی که متوجه تغییرات در دندان‌های شیری کودکان خود می‌شوند و یا نگران مکیدن انگشت شست کودکان خود هستند بهتر است هرچه سریع‌تر به یک متخصص دندانپزشک مراجعه کنند. در این قسمت به معرفی برخی عوارض طولانی‌مدت مکیدن انگشت بعد از سن 5 تا 6 سالگی می‌پردازیم:
مشکلات دندانی ناشی از مکیدن انگشت
از مهمترین عوارض جانبی ناشی از مکیدن انگشت می‌توان به انواع ناهنجاری دندانها (مال اکلوژن) اشاره کرد. مال اکلوژن اصطلاحی است که به وضعیت غیرطبیعی جفت شدن دندانها و فک اشاره دارد. این ناهنجاری هنگام بسته بودن دهان قابل رویت است. اپن بایت و اوربایت دو نمونه رایج مال اکلوژن است که در اثر مکیدن انگشت دست و پا بوجود می‌آیند.
اپن بایت حالتی است که در آن بین دندان‌های فوقانی فک بالا و پایین فاصله عمودی وجود دارد. این بدین معنا است که دندان‌های فوقانی بالا و پایین حتی در حالتی که دهان کاملا بسته است همدیگر را نمی‌پوشانند. اپن بایت ممکن است در آینده با ارتودنسی اصلاح شود و یا موجب اختلالات دندانی پیچیده دیگری شود که نیاز به درمان‌های ارتودنسی پیشرفته‌تری داشته باشد.
اوربایت نیز مانند اپن بایت نوعی دیگر از ناهنجاری دندانی است و حالتی است که موجب بیرون زدن نامتناسب دندان‌های فوقانی می‌شود. اپن بایت بیشتر به دندان‌های فوقانی بالا محدود می‌شود. در اوربایت هنگامی که دهان کودک بسته است به‌جای این‌که دندان‌های بالا و پایین دروضعیت نرمال و طبیعی قرار بگیرند، دندان‌های فک بالا جلو آمده و دندان‌های پایین را کاملا می‌پوشانند. ناهنجاری اوربایت زیبایی چهره و لبخند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به ناهنجاری حاد اوربایت نیاز به درمان‌های ارتودنسی وسیعی دارند تا مشکل آنها برطرف شود.
از آن جایی‌که در اوربایت به‌دلیل روی هم افتادن دندانها امکان استفاده از بریس‌های فلزی معمولی برای رفع مشکل بیمار وجود ندارد در نتیجه در برخی موارد بیماران مبتلا به ناهنجاری اوربایت ممکن است به تجهیزات ارتودنسی چون هدگیر و یا تجهیزات جایگزین دیگری نیاز داشته باشند.
چگونه مکیدن انگشت در کودک را متوقف کنیم؟
ترک عادت مکیدن انگشت برای کودکان ممکن است سخت باشد اما با این وجود بهتر است این موضوع زودتر و قبل از رشد دندان‌های دائمی صورت بگیرد. در این قسمت به نکات مفیدی در خصوص این‌که چگونه پدر و مادرها عادت مکیدن انگشت شست کودک خود را ترک بدهند اشاره می‌کنیم:
- کودک را به خاطر مکیدن انگشتان تنبیه نکنید و یا به او غر نزنید چراکه این کار موجب استرس شده و ممکن است کودک را به مکیدن بیشتر انگشتان تحریک می‌کند.
- به کودک توضیح دهید که چرا باید عادت مکیدن انگشت خود را ترک کند. عوارض جانبی طولانی‌مدت و پیامدهای ناشی از مکیدن انگشتان را به کودک خود کاملا شرح دهید.
- اگر استرس دلیل مکیدن انگشتان در کودک است سعی کنید علت استرس را پیدا و آن را از بین ببرید.
- هنگام مکیدن انگشت سعی کنید کودک را با اسباب بازی و یا آهنگ سرگرم کرده و فکر او را منحرف کنید.
- اهمیت ترک عادت مکیدن انگشت را به کودک توضیح دهید و به فکر راهی باشید تا هنگامی که کودک این کار را انجام نداد بتوانید او را تشویق کنید. دادن استیکر و یا انجام هر کاری که کودک دوست دارد تاثیر خوبی در تشویق و ترغیب او دارد. هنگامی که کودک انگشت خود را برای مکیدن وارد دهان می‌کند بهتر است پدر و مادرها به‌جای بدخلقی با مهربانی و آرامش وارد عمل شوند و زمانی که کودک انگشت خود را نمی‌مکد حتما او را تشویق کنند.
اگر انجام نکاتی که ارائه شد تاثیر مفیدی نداشت، بهتر است شب‌ها هنگام خواب انگشت خود را باندپیچی کرده و یا دست او را با جوراب بپوشانید. دندانپزشکان و متخصصین اطفال در چنین شرایطی، مالیدن داروهای تلخ روی انگشت کودک، استفاده از محافظ شست و یا تجهیزات دهانی خاص را توصیه می‌کنند.
درمان
محافظ شست
محافظ شست هم موجب انحراف حواس کودک شده و هم به‌دلیل پوشاندن انگشت شست مانع مکیدن انگشت دست و پا می‌شود. محافظ شست در حقیقت نوعی دستکش مخصوص است که برای کودکانی که عادت به مکیدن انگشت دارند طراحی و ساخته شده است. تصور برخی پدر و مادرها این است که ممکن است محافظ شست مشکلات بهداشتی و سلامتی را برای کودک بوجود آورد اما باید گفت که این وسیله کاملا بهداشتی بوده و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.
محافظ شست دارای طراحی خاص است و از پلاستیک با کیفیتی ساخته شده است که در حوزه پزشکی استفاده می‌شود و کاملا بهداشتی است. از آن جایی‌که پلاستیک بکار رفته در این ابزار از جنس مرغوب است در نتیجه هیچ خطری کودک را تهدید نخواهد کرد. علی‌رغم این‌که محافظ شست، به دلیل پوشاندن انگشت مانع مکیدن می‌شود و حس لذت مکیدن را در کودکان از بین می‌برد اما اغلب کودکان از آن استقبال کرده و دوست دارند آن را استفاده کنند.
تجهیزات دندانی
یکی از روش‌های ترک مکیدن انگشتان دست و پا استفاده از ابزاری به‌نام “یادآوری عادت” است. این ابزار توسط متخصص ارتودنسی و پشت دندان‌های فک بالا و در سقف دهان قرار می‌گیرد. یادآوری عادت دارای سیم‌هایی از جنس استیل ضدزنگ است و به کمک باندهای استیل به دندان‌های آسیاب متصل می‌شوند.
سیم‌هایی ضدزنگ پشت دندان‌های فوقانی فک بالای کودک قرار می‌گیرند و به‌سختی دیده می‌شوند. این ابزار ثابت است و به‌دلیل این که کودک نمی‌تواند آن را از دهان خارج کند در نتیجه امکان گم شدن آن وجود ندارد. معمولا کودکان بعد از 1 هفته استفاده از این ابزار، کم‌کم عادت مکیدن را ترک می‌کنند. یادآوری عادت انواع مختلفی دارد.
بریس‌ها
اگر عادت مکیدن انگشتان در کودک زود ترک نشود و دندانها و فک دچار آسیب شوند باید به سراغ درمان‌های هزینه‌بر ارتودنسی رفت. بسیاری از افراد با سیم‌کشی دندان آشنا هستند و آنها را دیده‌اند. سیم‌کشی دندان نوعی روش استاندارد برای مرتب کردن دندانها است. با وجود این‌که انواع مختلف بریس در حوزه دندانپزشکیو دندانپزشک وجود دارد اما اغلب آنها دارای براکت هستند. براکت‌ها قطعات کوچک فلزی و یا سرامیکی هستند که روی دندانها قرار می‌گیرند. براکت‌ها فشار اعمال شده از سوی سیم‌ها را به دندانها منتقل کرده و در نتیجه دندانها را به موقعیت مناسب هدایت می‌کنند.