ارتودنسی یکی از تخصص های دندانپزشکی است که به منظور مرتب کردن و ردیف کردن دندانها و هماهنگ نمودن فک ها و رفع فاصله بین دندانها به کار برده می شود .از اصلی ترین وظایف ارتودنسی، تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی فکی است. این عمل می تواند توسط درمانهای ثابت یا متحرک ، ارتودنسی دندان با براکت های هم رنگ دندان (سرامیکی) (کامپوزیتی)، یا توسط ارتودنسی نامرئی توسط سیستم لینگوال (قرار دادن براکت ها در پشت دندانها) یا ارتودنسی نامرئی با پلاک شفاف (Invisalign) و غیره انجام شود . ارتودنسی ثابت می تواند توسط روش های Straight ، Edgewise ، Roth یا دیمون و غیره انجام شود . در ضمن می توان از تکنیک های جدید مانند مینی اسکرو Mini Screw در درمان ناهنجاریها کمک گرفت .
درمان های ارتودنسی به دو گروه کلی تقسیم میشوند
یک گروه از درمانهای ارتودنسی برای تصحیح دندانها است و یک گروه از درمانها برای رفع ناهنجاری های فکی می باشد. درمان هر یک از این ناهنجاری ها نیاز به استفاده از دستگاه مخصوص خود را دارد. در صورتی که بیمار دارای ناهنجاری دندانی و یا فکی به موقع مراجعه نماید و همکاری خوبی داشته باشد ، می توان مشکلات بیمار را به راحتی با ارتودنسی درمان نمود ولیکن اگر بیمار به موقع مراجعه ننماید و یا همکاری خوبی در حین درمان ارتودنسی نداشته باشد و یا شدت ناهنجاری فکی بسیار زیاد باشد بیمار نیاز به ارتودنسی به همراه جراحی خواهد داشت.
بهترین زمان ارتودنسی چه زمانی است؟
زمانی که ساختمان های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی راحت تر و ساده تر انجام می شود و در زمان کمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت.
سن مناسب در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالا تر، بیشترین هدف درمان، مرتب کردن دندان ها و در سنین پایین تر بیشترین هدف درمان، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است.
سن بیمار از این نظر اهمیت دارد که به ما نشان می دهد چه امکاناتی برای درمان در اختیار داریم. آیا زمانی برای پیش درمانی در اختیارمان است یا خیر؟ یا اصلا چنین درمان هایی ضروری است؟ آیا از فاکتور رشد می توان کمک گرفت یا خیر؟ تمام جواب ها به سن بیمار ختم می شود؛ به همین دلیل بیماران را از نظر سنی دسته بندی می کنیم. البته فراموش نکنید که تا زمانی که دندان در دهان است می توان این درمان را انجام داد و به قول معروف هیچ وقت دیر نیست.
عوارض ارتودنسی چیست؟
بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.
مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشکی غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.
پس از درمان ارتودنسی
پس از درمان ارتودنسی بیمار باید از ریتنیر یا نگهدارنده ارتودنسی برای ردیف ماندن دندانهای مرتب شده کمک بگیردپس از آنکه ناهنجاری دندانی و یا فکی به کمک دستگاه های ارتودنسی برطرف گردید، کار شما با ارتودنتیست تمام نمی شود. بلکه پس از برداشته شدن دستگاه های ارتودنسی مرحله بعدی درمان شما که شامل حفظ نتایج بدست آمده می باشد آغاز می گردد. به این مرحله در ریتنشن (Retention) گفته می شود. بدین منظور بایستی از دستگاه هایی با عنوان نگهدارنده یا ریتینر ارتودنسی استفاده نمایید.
بدیهی است، عدم موفقیت در رعایت دستورالعمل استفاده از این دستگاه ها منجر به بهم خوردن مجدد نظم دندانی فکی و برگشت مشکل ارتودنسی خواهد گردید. دستگاه های نگهدارنده به دو شکل کلی متحرک و ثابت موجود می باشند که در قسمت بعد به آن می پردازیم. نکته مهم دیگر پس از پایان درمان ارتودنسی، تصمیم گیری در مورد دندان های عقل است. اگر دندان های عقل فضای کافی برای رویش نداشته باشند، ممکن است زمینه را برای بهم ریختن مجدد دندانها فراهم کنند. در این صورت باید با مشورت دندانپزشک ارتودنتیست خود و در زمان مناسب نسبت به کشیدن آنها اقدام نمایید.