ارتودنسی دندان، تخصصی از زیرمجموعه های علم دندانپزشکی است که در حقیقت علم جفت کردن دندان های نا مرتب و در کل مشکلات مربوط به جفت شدن دندان ها می باشد. از آنجا که ارتودنسی کردن دندان یک تصمیم بسیار مهم و نیازمند کسب دانش و آگاهی لازم در این باره می باشد.درمان های ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمان های ارتوپدیک) متمرکز باشد ولی در پایان زیبایی چهره و طرح لبخند زیبا را به دنبال دارد. از جنبه ی دیگر می توان درمانهای ارتودنسی را به درمان با دستگاه های ثابت و متحرک تقسیم نمود.
دستگاه های ثابت دستگاه هایی هستند که در طول درمان نیازی به خارج نمودن آنها از دهان توسط بیمار وجود ندارد و اجزای اصلی تشکیل دهنده ی آنها براکت و سیم می باشد. براکت ها همان اجزای کوچکی هستند که توسط چسب خاصی در زمان ارتودنسی به دندان چسبانده میشوند. در بین مردم از اصطلاح سیم کشی یا سیم بستن دندان هم برای اشاره به این عمل استفاده میشود.
سن مناسب برای ارتودنسی
درمان ارتودنسی را می توان از اواخر ۳ سالگی تا زمانی که دندان ها وجود دارند، انجام داد. در سنین پایین و دوره دندان های شیری معمولا برای رفع عادات مضر مانند مکیدن انگشت یا پستانک از دستگاه های ساده ارتودنسی استفاده می شود. پس از آن از حدود ۶ سالگی یعنی زمانی که اولین دندان دائمی (دندان آسیا) رویش پیدا کرد. تغییرات اسکلتال در محدوده سنی خاصی امکان پذیر است و معمولا ارتودنتیست پس از حذف عامل به وجودآورنده نسبت به تغییرات ابعاد فکی در جهت های مختلف اقدام می کند. تا حدود سنین ۱۲ تا ۱۵ سالگی می توان تغییرات اسکلتال و عضلانی مانند بزرگ کردن فک را در بیماران انجام داد.
بهترین زمان برای ارتودنسی با دستگاه ثابت، حدود ۱۲ سالگی است. پس از ۱۲ سالگی با افزایش سن بیمار درمان ها باید محافظه کارانه تر انجام شوند. معمولا پس از ۳۰ سالگی اندکی تحلیل استخوان در فک روی می دهد و ارتودنتیست باید نسبت به نحوه درمان، انتخاب نوع درمان و وجود محدودیت ها به بیمار اطلاعات کامل را بدهد.
دستگاه های ارتودنسی
دستگاه های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان موجب جابه جایی آنها می شوند. این نیروها در حد نیروهای بیولوژیک هستند و دندان پزشک با اطلاع کامل از میزان آنها و محاسبه با روش های خاص درمانی اقدام به اعمال آنها می کند. پس از هر جلسه درمانی درد اندکی به وجود می آید که علت آن فعال سازی دستگاه توسط دندان پزشک است.
معمولا این درد ۳ تا ۵ روز به طول می انجامد و تا فعال سازی بعدی از بین می رود. برای رفع این درد می توان مسکن مصرف کرد. استفاده کوتاه مدت از داروهای ضدالتهاب هیچ گونه مغایرتی با درمان های ارتودنسی ندارد (استفاده بلند مدت از داروهای مسکن توصیه نمی شود).
درمان ارتودنسی
اولین کاری که متخصص ارتودنسی انجام می دهد، معاینه دندانها، فک و صورت شما است. اگر شما یک ناهنجاری دندانی- فکی دارید، متخصص ارتودنسی باید وضعیت جفت شدن دندانهای شما را با دقت بیشتر بررسی نماید. برای انجام این کار، مشاهده جنبههای مختلفی از دندانها، فک و صورت لازم است. این کار معمولاً با تهیه عکسهای دندانها و صورت (فتوگرافی)، رادیوگرافی از دندانها و سر و قالبگیری از دندانها انجام میشود. لازم به ذکر است که تمام این مراحل بدون درد هستند.
معاینه دقیقتر دهان
ممكن است از شما قالبگیری انجام شود، سپس این قالب با گچ ریخته میشود تا دقیقاً وضعیت دندانهای شما تقلید شود.
این مدل گچی، یك وسیله مهم برای متخصص ارتودنسی است، زیرا وضعیت دندانهای شما را قبل از شروع درمان ارتودنسی ثبت مینماید.
عکسی (فتوگرافی) از دندانها، صورت و نیمرخ شما، به متخصص كمك میكند كه برای شما درمانی طراحی كند و پیشرفت كار شما را کنترل نماید.
طرح درمان
متخصص ارتودنسی از تمام این وسایل و ابزارها جهت بهبود طرح درمانی كه فقط برای درمان ناهنجاری شما مناسب است استفاده خواهد كرد. مهم است كه شما واقعاً دریابید كه دندانپزشك با دستگاههای ارتودنسی میخواهد چه چیزی بدست آورد، میزان موقعیت درمان چقدر است و در انتهای درمان چه ظاهری خواهید داشت. در ضمن باید بدانید كه طول مدت زمان درمان چقدر خواهد بود، البته فراموش نكنید كه این فقط یك تخمین است. عوامل متعددی هستند كه میتوانند طول درمان را زیاد نمایند اما بعضی فاكتورها نیز زمان درمان را كوتاه میكنند از جمله همكاری بیمار، مسواك زدن مرتب دندانها، حفظ رژیم غذایی سالم، نخوردن برخی غذاهای خاص و عمل كردن دقیق به دستورات متخصص ارتودنسی.
فواید و مزایا ارتودنسی
• احتمال کشیدن دندان دائمی برای ارتودنسی بین میرود.
• نیاز به جراحی فک کم میشود .
• احتمال آسیب به مفصل فکی کم میشود یا از بین میرود.
• فضای دندانهای دائمی برای رویش حفظ میشود و یا بدست میآید.
• احتمال آسیب دیدن دندانهای بیرونزده کم،
• عادات بد دهانی (مانند مکیدن انگشت) درمان،
• لبخند و اعتماد به نفس بیشتر،
• تکامل بیان بهتر،
• جهت رشدی فکها بهتر،
• دوره ارتودنسی ثابت راحتتر و کوتاهتر،
• ثبات نتایج نهائی درمان بیشتر،
• احتمال نهفته شدن دندانهای دائمی کم، و
• مسیر رویشی دندانهای دائمی به جایگاه مطلوبتر هدایت میشود.
و مزایای بسیاری که قابل شمارش نیستند. وقتی فرزند شما از کودکی مراجعه کند در زمان شروع درمان نگرانی کمی دارد و به پرسنل مطب دندانپزشکی عادت کرده و همکاری خوبی از خود نشان میدهد.
حق طبیعی همه افراد در سنین مختلف است که یک لبخند زیبا و یک دهان سالم داشته باشند.
تمیز کردن و نگهداری از دندانهای نامرتب کار مشکلی است، لذا احتمال ایجاد پوسیدگی دندان و بیماری لثه وجود دارد. با پیشرفت بیماری لثه و پوسیدگی دندانی، احتمال از دست دادن دندان زیاد میشود. مشکلات دیگر نامرتبی دندانها، شامل سایشهای شدید لبه دندان، فشار زیاد روی استخوان دور ریشه و جابجائی مفصل فکی میباشد که نهایتاً منجر به دردهای مزمن ناحیه سر و صورت و گردن میگردد.
هزینه ارتودنسی
معمولا درمانهایی که صرفا به حرکت دادن دندانها مربوط می شود از درمانهایی که برای تغییر موقعیت استخوانها چه با روشهای اصلاح رشد و چه با کمک روشهای جراحی انجام می شود ارزان تر هستند.جالب است بدانید هزینه چنین درمانهای ساده ای در ایران بسیار ارزان تر از درمان هایی است که درکشورهای خارجی انجام می شود و این درمانها در سایر کشورها حداقل دو تا سه برابر هزینه بیشتری می طلبد.