پلاک دندانی که تحت عنوان پلاک میکروبی یا یک بیوفیلم (زیست لایه‌ی) دندانی نیز شناخته می‌شود، یک لایه‌ی نرم و چسبنده است که روی دندان‌های شما قرار می‌گیرد. پلاک یک رسوب چسبناک، بی‌رنگ و مایل به زرد از بیوفیلم دندانی است که معمولاً روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. پلاک دندانی در همه‌ی قسمت‌های دهان تشکیل می‌شود، اما بیشتر در اطراف و درون حفره‌های عمیق موجود در دندان‌های آسیاب انباشته می‌شود. در صورت درمان نشدن پلاک دندانی، ممکن است به آسیبی دائمی تبدیل شوند. جرم و پلاک دندانی حاوی میلیون‌ها باکتری می‌باشد که از غذا و نوشیدنی‌هایی که روزانه مصرف می‌کنید تغذیه می‌کنند. اگر رسوبات باکتریایی ناشی از پلاک‌های روی دندان از طریق مسواک زدن روزانه و نخ دندان کشیدن منظم برطرف نگردند می‌توانند باعث بروز مشکلات دندانی جدی شوند.
پلاک دندانی حاوی باکتری‌هایی است که می‌توانند در پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه نقش داشته باشند؛ بنابراین اقدام به درمان و پیشگیری از تشکیل آن حائز اهمیت است. اگر به موقع برای برطرف ساختن پلاک و جرم دندان به دندانپزشک مراجعه نکنید، می‌تواند شروع به آسیب زدن به لثه‌هایتان کند و با گذشت زمان ممکن است سبب بروز بیماری‌های لثه گردد که یکی از اصلی‌ترین دلایل لقی و افتادن دندان‌ها می‌باشد. متخصصین مجرب دندانپزشکی ما ، بعد از معاینه‌ی دقیق دندان‌های شما، بهترین درمان را برای برطرف کردن پلاک و جرم دندان، ازجمله جرم‌گیری دندان، به شما توصیه خواهند کرد. برای دریافت اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت می‌توانید با ما از طریق شماره‌های تماس حاصل فرمایید.
علت‌های پلاک دندان
وقتی بزاق دهان، غذا و مایعات در دهانتان با یکدیگر ترکیب می‌شوند محیطی را ایجاد می‌کنند که به باکتری‌ها اجازه‌ی رشد و رسوب شدن می‌دهد که روی دندان‌ها و لثه‌ها و خصوصاً در نقاطی که دندان‌ها و لثه‌ها به هم وصل می‌شوند انباشته شوند. غذاهایی که در تشکیل و رشد پلاک دندانی نقش دارند غذاهای حاوی کربوهیدرات‌ها می‌باشند، یا قندهای ساده‌ای مانند ساکروز و نشاسته‌ها که در نوشیدنی‌ها و آب‌نبات‌ها یافت می‌شوند. خوردن خوراکی‌های بسیار شیرین مانند کیک‌ها، شیرینی‌ها و میوه‌ها می‌تواند باعث افزایش باکتری‌های موجود در پلاک دندانی شود. پلاک‌های دندانی در بین دندان‌ها و در زیرخط لثه‌ها پنهان می‌شوند. برای اجتناب از تشکیل پلاک دندانی هیچ راهی قطعی وجود ندارد بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از انباشته شدن آن، حفظ بهداشت منظم دهان و دندان می‌باشد.
مشکلات مربوط به پلاک دندان
پوسیدگی دندان‌ها
با گذشت زمان، با رعایت نکردن مسواک زدن به‌طور منظم، اسیدهای تولیدشده از باکتری‌های موجود در پلاک‌های دندانی می‌توانند موجب پایین رفتن سطح PH در دهان شوند و می‌توانند منجر به خوردگی مینای دندانتان شوند، که دندان تخریب و پوسیده خواهد شد. پوسیدگی دندان می‌تواند باعث آبسه‌ی دندان شود. اگر پلاک و جرم دندان به ریشه‌ی دندان در زیر خط لثه برسد، اسیدهای حاصله از آن می‌توانند باعث تحلیل رفتن استخوان نگه‌دارنده‌ی آن دندان شوند.
عفونت لثه 
تشکیل پلاک دندانی در نزدیکی خط لثه می‌تواند منجر به عفونت لثه یا جینجیویت، نوع خفیفی از بیماری لثه شود که گاهی موجب بروز مشکلات لثه‌ای جدی‌تری خواهد شد. در این موارد، پلاک دندانی سمومی را تولید می‌کند که به لثه‌ها آسیب می‌رساند و باعث ورم کردن، خونریزی و عفونت در آن‌ها خواهد شد.
تشکیل جرم
اگر با گذشت زمان، پلاک دندانی با روش‌های معمولی و روزانه برطرف نشد، مواد معدنی موجود در بزاق دهانتان در لایه‌های پلاک دندانی رسوب می‌کنند و باعث سخت شدن آن در طی 24 تا 72 ساعت خواهند شد که به جرم دندان (تارتار) تبدیل می‌شود. تارتار یا جرم دندانی یک رسوب زرد رنگ یا قهوه‌ای رنگ است که وقتی پلاک‌ها بروی دندان‌هایتان سخت شوند به وجود می‌آید. از آنجایی که جرم تشکیل شده روی دندان‌ها بسیار محکم به مینای دندان چسبیده شده است، تنها راه برای برطرف کردن آن استفاده از روش‌های دندانپزشکی می‌باشد.
اگر از سیم‌کشی دندان استفاده می‌کنید، دچار خشکی دهان و یا بی‌نظمی و شلوغی دندان‌ها (لینک به مقاله نامرتبی دندان‌ها) هستید، فردی سیگاری هستید یا پا به سن گذاشته‌اید، خطر تشکیل جرم دندانی در شما بیشتر خواهد بود. آسیب‌پذیری افراد در تشکیل جرم دندانی با یکدیگر متفاوت است و برای بسیاری از افراد، تشکیل این جرم‌ها با بالا رفتن سن سریع‌تر رخ می‌دهد.
بوی بد دهان 
انباشته شدن پلاک دندانی به خاطر عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان همچنین موجب بد بو شدن دهان خواهد شد.
درمان
جرم‌گیری دندان 
جرم‌گیری دندان شامل برداشتن دقیق باکتری‌های موجود در پلاک دندان از روی سطح دندان درست در زیر خط لثه می‌باشد. دو روش اصلی برای جرم‌گیری دندان وجود دارد. اگر دندانپزشکی شما از ابزارهای دستی استفاده می‌کند، پس پلاک را با استفاده از یک وسیله‌ی فلزی بنام اسکالر یا جرم‌گیر دندانی و وسیله‌ی تراش از روی دندان می‌تراشد. دندانپزشک این ابزار نازک را در زیر خط لثه قرار می‌دهد تا به پلاک‌های دندانی برسد که برس‌های مسواکتان قادر به دسترسی به آن‌ها نیستند. در روش دیگر، دندانپزشک ممکن است از ابزاری اولتراسوند برای جرم‌گیری دندان‌هایتان استفاده کند.
این ابزار شامل یک سر فلزی لرزشی می‌باشد که دارای اسپری آب سرد است. سر ابزار، با پاشیدن آب در پاکت‌های لثه، جرم را تخریب و از روی دندان برطرف می‌کند. معمولاً بعد از انجام روش جرم‌گیری دندان، روشی بنام تسطیح و صاف کردن ریشه انجام می‌شود. این روش به قسمت‌های عمیق‌تری دسترسی دارد و به سطح ریشه‌ی دندان می‌پردازد. این روش همانند روش جرم‌گیری دندان انجام می‌پذیرد. در روش تسطیح و صاف کردن ریشه‌ی دندان، سطح ریشه صاف می‌شود بنابراین لثه‌ها می‌توانند مجدداً به خوبی به دندان و ریشه‌ی آن بچسبند.
پیشگیری از جرم دندان
رعایت بهداشت دهان و دندان و جلوگیری از تشکیل پلاک دندانی، بهترین راه برای پیشگیری از تشکیل جرم دندان است.
بهداشت دهان و دندان
برای رعایت بهداشت دهان و دندان باید به نکات زیر توجه کنید:
- برای برطرف کردن ذرات غذایی و پلاک بین دندان‌ها روزانه از نخ دندان استفاده کنید. برای پیشگیری از تشکیل پلاک دندان، حتماً روزی یک‌بار نخ دندان بکشید و حداقل دو بار در روز دندان‌هایتان را با خمیردندان فلوراید دار و ضد پلاک دندان مسواک بزنید. از مسواک‌های با کیفیت استفاده کنید و به یاد داشته باشید که آن را هر سه ماه یک‌بار یا به محض کهنه و فرسوده شدن برس‌های آن تعویض کنید.
- از یک خمیردندان فلورایدی ضد پلاک دندانی استفاده کنید.
- از یک مسواک برقی استفاده کنید و به یاد داشته باشید که آن را هر سه ماه یک‌بار عوض کنید.
- برخی افراد می‌توانند بعد از تمیز کردن دندان‌هایشان، از دهان‌شویه‌های آنتی باکتریال استفاده کنند. یک دهان‌شویه می‌تواند به تازه و خوشبو ماندن دهان و تنفستان و از بین بردن آلودگی‌های غذایی از دهانتان کمک کند.
متخصص دندانپزشک شما می‌تواند نوعی مناسب از دهان‌شویه را به شما توصیه کند. اگرچه هیچ دهان‌شویه‌ای نمی‌تواند جایگزینی برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باشد.
سیلانت دندان
برای برخی افراد، تمیز نگه‌داشتن حفره‌ها و شیارهای روی دندان‌های آسیاب ممکن است کاری دشوار باشد، حتی با رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان. سیلانت‌های دندانی، یک پوشش پلاستیکی شفافی را روی دندان‌ها تشکیل می‌دهد که از دندان در برابر تأثیر باکتری‌ها و اسیدها محافظت می‌کند. سیلانت دندانی روشی مؤثر و ایمن برای محدود کردن پلاک دندان و پیشگیری از پوسیدگی دندان می‌باشند. انجام این روش در مطب‌های خصوصی انجام می‌گیرد، اما در حال حاضر بسیاری از دندانپزشکان در صورت نیاز مبرم به آن‌ها، از سیلانت دندانی برای هر بیماری استفاده می‌کنند.
مراجعه به دندانپزشک 
هر شش ماه یک‌بار نزد دندانپزشک بروید. حتی اگر به طور روزانه و منظم دندان‌هایتان را مسواک می‌زنید و نخ دندان می‌کشید، از برخی پلاک‌ها غافل خواهید بود. با گذشت زمان این پلاک‌ها سخت‌تر و به جرم دندان تبدیل می‌شوند که باید توسط دندانپزشک برطرف گردند. تعداد افرادی که به طور منظم به دندانپزشکی مراجعه نمی‌کنند به میلیون‌ها نفر می‌رسد. مطالعات نشان می‌دهند که به طور کلی افرادی که نسبت به مراجعات منظم دندانپزشکی بی‌اعتنا هستند دچار پوسیدگی‌های بیشتر می‌شوند و احتمال از دست دادن دندان در آن‌ها بیشتر خواهد بود. دندان‌ها باید توسط دندانپزشک که اغلب خود توصیه می‌کنند، تمیز و پاک‌سازی شوند.
رژیم غذایی 
همه‌ی شیرینی‌ها و تنقلات در تشکیل پلاک دندان نقش دارند. غذاها و نوشیدنی‌های قند دار که نرم یا چسبنده هستند برای دندان‌هایتان مضر می‌باشند. پرهیز از این عادات نادرست می‌تواند به شما برای جلوگیری از تشکیل پلاک دندانی و از این‌رو حفظ سلامت دندانتان کمک کند.
جویدن آدامس بدون قند
جویدن آدامس‌های بدون قند بعد از صرف وعده‌های غذایی نیز می‌تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کند. جویدن آدامس باعث می‌شود که دهانتان بزاق بیشتری تولید کند و اسیدی را که بعد از صرف غذا یا نوشیدنی‌ها دردهانتان تولیدشده است خنثی می‌کند. مراقب باشید که بیش‌ازحد آدامس نجوید، زیرا باعث القای عادت دندان قروچه یا بروز مشکلاتی در مفصل فک می‌شود.