دندانهای کودک زمانی که کودک در رحم مادر است درحال تشکیل شدن هستند اما قبل از آنکه آنها را ببینید از لثه‌ها بیرون می‌آیند. اولین دندانهای کودک که به نام دندانهای شیری شناخته می‌شوند معمولا در سن سه یا چهار ماهگی شروع به رشد می‌کنند اما بین سن شش ماهگی تا یک سالگی از لثه بیرون می‌آیند. این زمان و همچنین ترتیب رشد دندان‌ها همه نسبی هستند اما تمام بیست دندان شیری تا سن سه سالگی رشد می‌کنند. دندانهای شیری مهم هستند حتی اگر شما آنها را نبینید یا اگر در نهایت بیافتند و دندانهای بزرگسالی جایگزین آنها شوند.
دندانهای کودک نیز به اندازه دندانهای بزرگسالان در معرض پوسیدگی قرار دارند. در حقیقت بیش از 50 درصد از کودکان قبل از سن پنج سالگی به پوسیدگی دندان مبتلا می‌شوند. بنابراین، از بدو تولد، رعایت بهداشت دهان و دندان ضروری است.
دندانهای سالم برای سلامت کلی کودک شما مهم هستند. دندان‌ها به جویدن غذا توسط کودک و شکل‌گیری کلمات و صداها هنگام صحبت کمک می‌کنند. آنها همچنین بر روی رشد آرواره‌های کودک نیز تاثیر می‌گذارند.
حتما در سن یک سالگی کودکتان را نزد یک دندانپزشک متخصص ببرید، مخصوصا اگر احتمال پوسیدگی دندان یا دیگر مشکلات دندانی را می‌دهید. بهتر است که قبل از ایجاد مشکل دندان کودک، را نزد دندانپزشکی ببرید.
درآمدن دندان شیری
وقتی دندان شیری از لثه‌ها ظاهر شود، به آن درآمدن دندان گویند. درآمدن دندان ممکن است کمی دردناک بوده و باعث بدخلقی کودک شود. اما یک روند طبیعی است که هر کودک در حال رشدی آنرا می‌گذراند. ممکن است لثه‌های کودک دردناک و حساس شوند و کمی آب از دهان کودک تراوش کند. اما روش‌هایی برای کاهش درد کودک و در کل ایجاد احساس بهتر برای شما و کودک وجود دارد.
برای کاهش درد هنگام درآمدن دندان نوزاد:
- با انگشت تمیز، یک گاز پانسمان یا یک قاشق کوچک و خنک لثه‌های کودک را ماساژ دهید.
- چیزی مانند یک حلقه لاستیکی یا یک پارچه خنک تمیز برای جویدن به کودک بدهید .
- اگر کودک در سنی هست که بتواند غذاهای جامد بخورد به او غذاهای سرد مانند ماست یا پوره سیب بدهید.
اگر این کارها موثر نبود، کمی دارو‌ی کاهش درد به کودک بدهید، اما قبل از دادن هر نوع دارو به کودک با پزشک مشورت کنید. اگر هیچ کدام از این کارها تاثیری نداشت و کودک به بدخلقی ادامه داده و علائم درد در او مشاهده می‌شد، با دندانپزشک کودکان یا پزشک متخصص اطفال تماس بگیرید.
جدول رشد دندان‌ها
اندازه، شکل و محل قرارگیری دندانهای نوزاد در آرواره متفاوت است. این تفاوت‌ها باعث می‌شوند که دندان‌ها با یکدیگر همکاری کرده و در جویدن، لبخند زدن و صحبت کردن به شما کمک کنند. همچنین دندان‌ها به صورتتان شکل و فرم می‌دهند. در هنگام تولد، هر فرد ۲۰ دندان شیری دارد که از حدود شش ماهگی ظاهر می‌شوند. این دندان‌ها با فواصل متفاوت در دوران کودکی می‌افتند. تمام ۳۲ دندان دائمی تا سن ۲۱ سالگی درمی‌آیند.
مراقبت از دندان شیری
بهداشت دهان و دندان و رژیم غذایی متعادل برای کودکان نیز، مانند بزرگسالان، مهم است. این موارد هم برای دندان‌ها و هم برای سلامت کلی کودک مهم است و عادات خوب از دوران کودکی آغاز می‌شوند. بنابراین پس از هر وعده غذایی به آرامی دندانهای کودک را تمیز کرده و غذاهای سالم به کودک بدهید.
هرچند ممکن است وسوسه شده و به کودک اجازه دهید با شیشه شیر در دهانش بخوابد، اما این کار را نکنید. چون این کار باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. بنابراین اگر نوزاد با شیشه‌ای از شیر مادر، شیر خشک، آبمیوه یا هر نوع نوشیدنی شیرین دیگری بخوابد در واقع مثل این است که آن دندانهای درحال رشد در شکر غوطه‌ور شده‌اند.
این کار برای هیچ دندانی، مخصوصا دندان نوزاد، خوب نیست و منجر به پوسیدگی دندان در اثر استفاده از شیشه شیر می‌شود. بهداشت مناسب دهان و دندان و رژیم غذایی مناسب برای داشتن زندگی مملو از لبخند شادی و سلامتی ضروری است. تنها چیزی که نیاز است مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و تغذیه صحیح است. نکته مهم این است که این عادات از اوایل کودکی شروع می‌شوند. باید مطالب بیشتری در مورد سلامت دهان و دندان و تغذیه کودک یاد بگیرید.
نحوه‌ی تمیزکردن دندانهای کودک
بهداشت دهان و دندان از ابتدای تولد آغاز می‌شود. بنابراین عاقلانه است که حتی قبل از درآمدن دندانهای نوازد، عادت تمیزکردن دندان کودک را در خود پرورش دهید. پس از هر وعده غذایی با یک پارچه‌ی تمیز و مرطوب یا مسواکی با سر کوچک و موهای نرم که مخصوص کودکان است لثه‌های کودک را تمیز کنید.
به محض درآمدن اولین دندان شیری کودک، می‌توانید مسواک زدن با مسواک و خمیردندان را شروع کنید. برای مسواک زدن دندانهای کودک از مقدار کمی خمیر دندان بدون فلوراید (که گاهی خمیردندان آموزشی نامیده می‌شود) استفاده کنید.
جلو و پشت دندانهای کودک را مسواک زده و لب‌های کودک را بالا و پایین برده و اطمینان حاصل کنید که خطوط لثه را نیز مسواک زده‌اید. باید لثه‌های کودک را دو مرتبه در روز مسواک بزنید.
سعی کنید کودک متوجه شود که شما دندانهای خودتان را نیز مسواک می‌زنید. این کار باعث می‌شود کودک تمایل پیدا کند که شبیه شما مسواک بزند.
چه زمانی باید کودک را برای اولین بار نزد دندانپزشک برد؟
بهترین زمان برای اولین ملاقات کودک با دندانپزشک فاصله زمانی بین رشد اولین دندان شیری کودکان تا قبل از یک سالگی است. ملاقات با دندانپزشک در سن پایین، ملاقاتی برای بررسی سلامت دندانهای کودک است. پزشک علاوه بر اینکه احتمال وجود هر گونه پوسیدگی یا مشکلات دیگر را بررسی می‌کند، به شما نشان می‌دهد که چگونه دندانهای کودک را بطور مناسب تمیز کرده و چگونه عاداتی مانند مکیدن شست توسط کودک را کنترل کنید. پزشک ممکن است استفاده از فیشور سیلانت را نیز به شما پیشنهاد دهد؛ فیشور سیلانت پوشش محافظی است که برای پیشگیری از پوسیدگی دندان شیری کودکان، بر روی دندان قرار داده می شود.
مکیدن شست و دندانهای کودک
مکیدن شست در کودکان یک عکس‌العمل طبیعی است. مکیدن شست، انگشت‌ها، پستانک یا هر چیزی که کودک بتواند آن را داخل دهانش کند باعث می‌شود که کودک احساس امنیت کند. مکیدن شست یک عمل آرام‌بخش برای کودک است و حتی می‌تواند نقش لالایی را بازی کرده و باعث شود کودک به خواب برود.
در حالت کلی، تا قبل از رشد دندانهای دائمی کودک، مکیدن شست خوب است. مشکل دندانهای کج و دندان‌هایی که در جویدن مشکل دارند در اثر مکیدن شست ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است سقف دهان در اثر مکیدن شست بطور غیر طبیعی بالا رفته یا جمع شود و آرواره‌ها به درستی رشد نکنند. عمق مکش نیز مهم است. کودکانی که با شدت و عمیق‌تر می‌مکند حتی ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در دندانهای شیری خود نیز بشوند.
کودکان معمولا عادت مکیدن شست را بین سن 2 تا 4 سالگی یا زمانی که دندانهای دائمی جلوی دهانشان آماده‌ی رشد شود، ترک می‌کنند. این خبر خوبی است برای افرادی که دندانهای بزرگسالی‌شان در حال رشد است. اما اگر نتوانستید عادت مکیدن شست کودکتان را متوقف کنید، موارد زیر را انجام دهید.
چگونه مکیدن شست را متوقف کنیم؟
- زمان مکیدن شست را فقط به زمانی که کودک در اتاقش یا در حال چرت زدن است محدود کنید
- در صورت عدم انجام این کار به کودک جایزه دهید.
- اگر کودک برای رسیدن به آرامش شست خود را می‌مکد، سعی کنید نگرانی و اضطراب او را برطرف کنید.
- برای تشویق کودک به ترک عمل مکیدن شست از یک دندانپزشک کمک بگیرید.
- هنگامی که کودک در حال خواب یا چرت زدن است حتما دستان کودک را درون جوراب یا چیزی جوراب مانند قرار دهید تا حواسش باشد که نباید دستش را بخورد.